7 grzechów głównych maturzysty

Każdy z nas zdaje sobie sprawę, że matura z biologii należy do tych trudnych egzaminów.  Już sam ten fakt budzi strach i obawy, że mimo solidnego przygotowania na faktycznym egzaminie popełni się jakiś błąd, który potem zaważy o dalszych losach w rekrutacji na studia. 

Zamiast się obawiać, dobrze jest się zaznajomić z najczęstszymi błędami maturzystów i podczas swoich przygotowań je wyeliminować. Jak to mówią lepiej uczyć się na cudzych błędach.

W tym wpisie przedstawię Ci najczęstsze problemy maturzystów z ubiegłych lat i moje porady co możesz zrobić, aby ich nie popełniać.

PROBLEMY MATURZYSTÓW Z BIOLOGII

1. Pisanie konkretnych odpowiedzi na dane polecenie.

Pamiętaj, że prawidłowa odpowiedź musi być ścisłą realizacją polecenia, a nie tylko zdaniem zawierającym prawdziwe informacje. Tutaj istotne jest to, aby dokładnie czytać polecenia, zwracając większą uwagę na znaczenie czasowników operacyjnych. Chcę podkreślić, że takie „uszczegółowienie polecenia” ma pomóc w ukierunkowaniu odpowiedzi, ale nie opisuje absolutnie wszystkich wymaganych jej elementów.

Moja rada – przed egzaminem naucz się co konkretnie kryje się pod danym czasownikiem operacyjnym, może Ci w tym pomóc ten wpis:

Czasowniki operacyjne na maturze z biologii

2. Analiza materiału źródłowego (tekstu, schematu, ilustracji)

Zadania opatrzone materiałem źródłowym wymagają od Ciebie dokładnej analizy informacji zawartych w treści zadania oraz znajdujących się w nim materiałów ilustracyjnych. Wielu maturzystów pobieżnie czyta dane teksty bez próby ich zrozumienia.

Dodatkowo przyzwyczają się do powielanych ilustracji znajdujących się w różnych publikacjach i z góry zakładają, że w danym zadaniu jest to samo. Jest to jedna z pułapek stosowanych przez konstruktorów zadań, bo wystarczy zmienić jeden parametr, a wniosek z takich materiałów źródłowych może być odmienny.

Moja rada – nie śpiesz się i dokładnie czytaj treści – zdanie po zdaniu. Staraj się zrozumieć sens opisanego zjawiska, oraz przypomnieć sobie co na ten temat sam wiesz i z czym możesz to połączyć. Podkreślaj sobie najistotniejsze informacje (np. nazwy związków, liczbę łańcuchów białkowych, nazwy gatunków, itp.). Podczas analizy schematów czy ilustracji dokładnie przeczytaj wszystkie podpisy i legendę, zwracaj uwagę na kierunek strzałek, oraz przedstawione jednostki miar.

3. Wyjaśnianie związków przyczynowo-skutkowych.

Zadania wymagające od zdających wyjaśnienia bardzo często są rozwiązywane w sposób niepełny. W wielu odpowiedziach maturzyści przedstawiają  prawdziwe informacje, ale nie łączą ich w logiczny ciąg przyczynowo-skutkowy. Takie odpowiedzi po prostu są niekompletne. Nie zawierają przyczyny lub skutku, lub są odwrócone oba te elementy odpowiedzi, albo też pomijany jest sam mechanizm prowadzący od przyczyny do skutku opisywanego procesu.

Moja rada – dokładnie przeczytaj polecenie. Zastanów się jaki element dokładnie musisz przedstawić – przyczynę, mechanizm czy skutek? Rozpisz sobie na marginesie/brudnopisie schematyczny plan wypowiedzi i sprawdź, czy ma ona sens i odpowiada na postawione pytanie w poleceniu do zadania.

4. Metodyka badań biologicznych

Zadania z zakresu metodyki badań biologicznych również dla wielu maturzystów nie należą do najłatwiejszych. Wynika to z niezrozumienia, że tak jak problem badawczy określa cel doświadczenia, tak wniosek powinien odpowiadać na pytanie badawcze i odnosić się wyłącznie do konkretnego doświadczenia. Nie można wyciągać wniosków na temat czynników nieuwzględnionych w badaniu. Często nieprawidłowe odpowiedzi maturzystów świadczą również o nie odróżnianiu wniosku od opisu wyników doświadczenia lub odczytu podanych danych.

Moja rada – przypomnij sobie jak przeprowadza się doświadczenia, zdefiniuj jak konstruujemy problemy, hipotezy i wnioski do doświadczeń. Pamiętaj, że zawsze w tego typu zadaniach musisz w swojej wypowiedzi odnosić się do danego doświadczenia, czyli np. do konkretnego czynnika badawczego, obiektu badań.

Jeśli masz z tym problem to ta lekcja Ci w tym pomoże:

5. Przedstawienie własnej wiedzy

Zmorą maturzystów jest problem przekazywania własnej wiedzy, wynikający często z braku umiejętności formułowania zwięzłych i logicznych odpowiedzi, a także słaby poziom opanowania terminologii biologicznej.

Dodatkowo maturzyści często nie potrafią powiązać wiedzy z różnych działów biologii. Umiejętnościami, które również sprawiają duże trudności maturzystom jest formułowanie uzasadnień – nie potrafią wykorzystać wiedzy do uzasadnienia przedstawionego stanowiska. Uczniowie często przepisują jedynie polecenie lub fragmenty z materiału źródłowego, nie podając odpowiednich argumentów, które powinny być wysnute na podstawie tych danych. Wynika z tego, że ich wiedza jest jedynie wybiórcza i odtwórcza.

Moja rada – Unikaj skrótów myślowych, stwórz swój własny słowniczek pojęć biologicznych, gdzie przy danym haśle dopiszesz działy biologii w których to słowo można zastosować. Podczas uczenia się danego procesu, zadawaj sobie pytania: dlaczego tak to się dzieje i czy nie mogłoby być inaczej? Pamiętaj, nie wystarczy nauczyć się wszystkiego co jest napisane w książkach, trzeba umieć łączyć fakty, zadawać sobie pytania i ćwiczyć umiejętność odpowiadania na nie.

6. Zadania z wieloma podpunktami – zadania wiązkowe

Coraz częściej w arkuszach maturalnych z biologii pojawiają się rozbudowane zadania wiązkowe, gdzie maturzysta ma odpowiedzieć na kilka (4-6) poleceń dotyczących tego samego materiału źródłowego, ale obejmującego wiedzę z zakresu różnych zagadnień wymaganych do matury. Tutaj wielu maturzystów często zakłada, że doskonale pamięta co znajdowało się w materiale źródłowym i podczas udzielania odpowiedzi pomija istotne fakty.

Moja rada – Warto rozwiązując kolejne zadanie wrócić do raz przeczytanego wstępu, aby niczego nie pominąć. Lepiej poświęcić odrobinę czasu na ponowną analizę materiałów źródłowych i udzielić poprawnej odpowiedzi niż się spieszyć i napisać niekompletną odpowiedź, co może się  przełożyć na utratę tak cennych punktów.

7. Niedokładne czytanie poleceń

Częstą przyczyną uzyskiwania przez maturzystów niezadowalających wyników jest nieuważne czytanie poleceń. Zwłaszcza nie zwracanie uwagi na znajdujące się w poleceniu dodatkowe wskazówki określające zakres odpowiedzi lub zwracające uwagę na te elementy w materiale źródłowym, które powinny być wykorzystane w odpowiedzi.

Moja rada – aby uniknąć tego problemu, warto podczas czytania podkreślać czynności, które należy wykonać podczas udzielania odpowiedzi. Dzięki temu nic nie powinno umknąć podczas pisania wypowiedzi.

Mam nadzieję, że tym wpisem udało mi się uświadomić Cię, co najczęściej stanowi problem podczas rozwiązywania arkusza maturalnego. Bazując na błędach innych, pracuj tak, aby samemu ich nie popełniać. Powodzenia.

A jeśli wciąż czujesz, że zadania na maturze mogą sprawić Ci problemy, to polecam kurs “Zadania The worst of”. Tłumaczę w nim jak należy rozwiązywać zadania maturalne, jakich błędów unikać i na co szczególnie zwracać uwagę. Działam na przykładzie najtrudniejszych zadań z ostatnich lat, tak aby na Twojej maturze żadne zadanie nie było Ci straszne.

Kurs Zadania The worst of – sprawdź szczegóły

Nazywam się Ania Gajos i od 6 lat współtworzę Powtórkę z biologii. Z wykształcenia jestem nauczycielem biologii i pomagam uczniom w przygotowaniach do matury z biologii. Z moich lekcji online skorzystały już tysiące osób i dziś możesz spotkać ich na uczelniach zarówno w Polsce jak i za granicą 😉 Jeśli więc chcesz nauczyć się biologii i dobrze przygotować do matury to zapraszam do skorzystania z moich lekcji.

Zobacz inne artykuły z tego numeru