Wymagania egzaminacyjne: matura biologia 2025/2026 – pełna lista (Formuła 2023)

W tym artykule znajdziesz aktualną listę wymagań egzaminacyjnych do matury z biologii 2025/2026. Dowiesz się z niej jaki zakres materiału trzeba opanować aby uzyskać jak najwięcej punktów na maturze z biologii. Dodatkowo poznasz praktyczne wskazówki odnośnie efektywnej nauki, dzięki którym opanowanie materiału nie będzie problemem 🙂 

 

Spis treści:

• Najważniejsze zmiany w wymaganiach 2025/2026
• Analiza uproszczeń w podstawie programowej
• Pełna lista wymagań maturalnych – poziom rozszerzony
• Wymagania egzaminacyjne według działów
• Materiały do pobrania
• Jak efektywnie przygotować się do matury

 

Najważniejsze zmiany w wymaganiach na maturę z biologii 2025 i 2026

 

W dniu 28.06.2024 na stronach CKE i MEN opublikowano rozporządzenie ministra. Zawiera ono punkty obowiązujące na maturze z biologii i innych przedmiotów w nadchodzących latach. Poniżej przedstawiam tabelę, z której dowiesz się jakie umiejętności i zagadnienia trzeba opanować zdając maturę z biologii w 2025 i 2026 roku.

Najpierw jednak podzielę się moimi spostrzeżeniami na podstawie analizy zarówno przyszłorocznych wymagań, tegorocznych jak i samej podstawy programowej.

 

Kluczowe obserwacje dotyczące zmian w wymaganiach na maturę z biologii

 

Obecnie obowiązujące zagadnienia uproszczonej podstawy programowej są znacznie szersze niż wymagania egzaminacyjne z lat 2023-2024 (Covidowe). Pod kątem statystycznym samo uproszczenie podstawy programowej w zakresie zagadnień szczegółowych jest na znacznie niższym poziomie niż obiecywało Ministerstwo i mieści się w granicach 10-14%.

 

Niektóre szczegółowe punkty podstawy programowej które obecnie zostały oficjalnie wykreślone mogą znajdować dalej swoje odzwierciedlenie w punktach bardziej ogólnym charakterze. Na przykład został wykreślony punkt odnośnie do „roli porostów jako organizmów wskaźnikowych”, ale nadal obowiązuje „wskazanie znaczenia organizmów o wąskim zakresie tolerancji ekologicznej w bioindykacji”.

 

W oficjalnych dokumentach CKE i MEN możemy oprócz wymagań na poziomie rozszerzonym zobaczyć wymagania na poziomie podstawowym dla danego przedmiotu. Pamiętajmy jednak, że obecnie jak i w kolejnych latach, nie ma możliwości zdawania matury z biologii na poziomie podstawowym. Jest tylko możliwość zdawania dodatkowego przedmiotu na poziomie rozszerzonym, więc maturzystów przystępujących do matury z biologii, obowiązują tylko punkty z poziomu rozszerzonego. Dzieje się tak, gdyż punkty zapisane dla poziomu podstawowego są powielone w zapisie punktów na poziomie rozszerzonym.

 

Teoretycznie maturzysta mógłby się ucieszyć z uproszczeń w podstawie programowej, ale tu jednak kryje się mała pułapka. Należy pamiętać, że mimo wykreśleń, dane zagadnienia mogą się zawsze pojawić w zadaniach z tekstem źródłowym i schematem do analizy. W takim przypadku nikt od ucznia nie będzie wymagał samodzielnego opisania danego zjawiska, przedstawienia roli danego organizmu czy chociażby metod i przygotowań do konkretnego doświadczenia. W takim zadaniu będą sprawdzane natomiast umiejętności ogólne ucznia: czytanie ze zrozumieniem, analiza danych źródłowych, formułowanie uprawnionych wniosków.

 

Analiza uproszczeń w podstawie programowej

 

Analizując obecne wymagania egzaminacyjne w stosunku do poprzednich lat, można zauważyć kilka istotnych tendencji:

Redukcja szczegółowych zagadnień biochemicznych – niektóre złożone procesy biochemiczne zostały uproszczone, co oznacza mniej szczegółów do zapamiętania, ale nadal wymagana jest ich ogólna znajomość.

Większy nacisk na umiejętności praktyczne – mimo redukcji części materiału teoretycznego, obserwuje się większy nacisk na umiejętność analizy danych, interpretacji wyników badań i formułowania wniosków.

Zachowanie kluczowych zagadnień z genetyki i biotechnologii – te działy pozostają obszernymi częściami wymagań, co odzwierciedla ich znaczenie w nowoczesnej biologii.

Zmiany w ekologii i ewolucji – niektóre szczegółowe zagadnienia zostały usunięte, ale główne koncepcje pozostają niezmienione.

 

Wpływ zmian na przygotowania do matury z biologii 2025/2026. 

 

Pamiętaj, że nie można całkowicie pomijać wykreślonych zagadnień ponieważ mogą pojawić się w kontekście zadań z materiałem źródłowym.

Kładź większy nacisk na umiejętności analityczne gdyż sama znajomość faktów nie wystarczy.

Trzymaj się holistycznego podejścia do nauki biologii ponieważ mimo wykreśleń, biologia to nauka o wielu powiązanych ze sobą koncepcjach

 

Pełna lista wymagań egzaminacyjnych z biologii – Matura 2025

 

Przeanalizuj poniższą tabelę, a dowiesz się co dokładnie Cię obowiązuje.
Jestem ciekawa Twojej opinii i spostrzeżeń na temat samych zmian jak i sposobu ich wprowadzania, więc daj znać w komentarzu co o nich myślisz. 😊 A jeśli chcesz pobrać ten dokument w formie PDFa to przejdź TUTAJ

Zmiany w egzaminie maturalnym z biologii w 2025 - formuła 2023 -powtorkazbiologii (2)

 

 

Szczegółowe wymagania egzaminacyjne według działów

 

Poniżej przedstawiam najważniejsze elementy wymagań z poszczególnych działów, ze szczególnym uwzględnieniem zmian.

Jeśli będziesz potrzebować lekcji z konkretnego działu to znajdziesz je po klinięciu w konkretne linki.

 

I. Chemizm życia
Budowa i funkcje makrocząsteczek (białka, kwasy nukleinowe, węglowodany, lipidy)
Działanie enzymów i czynniki wpływające na ich aktywność
Znaczenie ATP w procesach biologicznych

II. Komórka
Budowa i funkcje organelli komórkowych
Porównanie komórek prokariotycznych i eukariotycznych
Transport przez błony biologiczne
Cykl komórkowy, mitoza i mejoza

III. Energia i metabolizm
Fotosynteza i jej znaczenie
Oddychanie komórkowe (tlenowe i beztlenowe)
Fermentacja i jej zastosowania praktyczne

IV. Genetyka i biotechnologia
Budowa i replikacja DNA
Ekspresja genów i jej regulacja
Podstawowe techniki inżynierii genetycznej
Genetyka populacyjna i choroby genetyczne

V. Różnorodność organizmów
Klasyfikacja organizmów żywych
Charakterystyka głównych grup systematycznych
Adaptacje organizmów do środowiska

VI. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka
Układy narządów i ich współdziałanie
Mechanizmy homeostazy
Odporność organizmu

VII. Ekologia i ochrona środowiska
Interakcje między organizmami
Przepływ energii i krążenie materii w ekosystemach
Zagrożenia bioróżnorodności i sposoby jej ochrony

VIII. Ewolucja
Dowody ewolucji
Mechanizmy i prawidłowości ewolucji
Powstanie i rozwój życia na Ziemi

 

Na co zwrócić szczególną uwagę podczas nauki

 

Na podstawie analizy arkuszy maturalnych z ostatnich lat, warto zwrócić szczególną uwagę na następujące zagadnienia:

Analiza procesów biochemicznych – zadania wymagające opisania przebiegu procesów lub wskazania ich znaczenia biologicznego.

Interpretacja danych eksperymentalnych – zadania z wykresami, tabelami i opisami doświadczeń, wymagające analizy i wyciągania wniosków.

Genetyka molekularna – zadania związane z replikacją DNA, transkrypcją, translacją oraz regulacją ekspresji genów.

Genetyka klasyczna – zadania obliczeniowe dotyczące dziedziczenia cech, w tym krzyżówki genetyczne.

Fizjologia człowieka – zadania dotyczące funkcjonowania poszczególnych układów, ze szczególnym uwzględnieniem układu nerwowego, hormonalnego i odpornościowego.

 

Typowe pułapki i błędy

 

Podczas rozwiązywania zadań maturalnych z biologii, uczniowie często popełniają następujące błędy:

Pobierzne czytanie poleceń co prowadzi do udzielania odpowiedzi nie na temat
Używanie potocznego języka zamiast precyzyjnej terminologii biologicznej
Formułowanie niepełnych odpowiedzi, w których brakuje wszystkich wymaganych elementów
Powierzchowna analiza materiałów źródłowych prowadząca do błędnych wniosków
Nieprecyzyjne opisywanie zależności – zwłaszcza przy interpretacji wykresów

 

Pobierz wymagania egzaminacyjne do matury z biologii 2025

 

Kliknij w link i ściagnij pełną tabelę z aktualnymi wymaganiami egzaminacyjnymi na maturę z biologii w formie wygodnego PDFa:

Pobierz tabelę z wymaganiami egzaminacynymi z biologii – Matura 2025

Tabela zgodna z aktualizacjami z dnia 25.09.2024

 

Jak efektywnie przygotować się do matury

 

 

Czujesz, że będziesz mieć problem z opanowaniem materiału? Bez obaw, stworzyłam kurs maturalny Pakiet MAX  w ramach którego przerobisz cały materiał wymagany na maturze. Dodatkowo nauczysz się rozwiązywać zadania maturalne i otrzymasz mnóstwo pomocnych materiałów: nagrania, prezentacje, notatki, zadania, mapy myśli i wiele więcej.Sprawdź. 

Pakiet MAX to 39 lekcji z biologii, dzięki którym przygotujesz się do matury. Dodatkowo otrzymasz prezentacje, notatki, mapy myśli i zadania!

 

Strategie efektywnej nauki

 

Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na kurs, warto stosować sprawdzone strategie uczenia się:

Zaplanuj systematyczną naukę – rozłóż materiał na mniejsze części i ustal harmonogram powtórek
Stosuj aktywne metody nauki – twórz własne notatki, mapy myśli, ucz się przez wyjaśnianie innym
Regularnie rozwiązuj arkusze maturalne – oswoisz się z formą zadań i nauczysz zarządzać czasem
Łącz wiedzę z różnych działów biologii – szukaj powiązań między zagadnieniami
Stosuj techniki zapamiętywania – np. mnemotechniki do przyswajania trudniejszych zagadnień</p>

 

Pomocne zasoby

 

Oficjalne materiały CKE – arkusze, wymagania, informatory
Podręczniki i repetytoria – wybieraj te zgodne z aktualnymi wymaganiami. Więcej o podręcznikach tutaj.
>Platformy edukacyjne – wiele z nich ( a szczegółnie nasza 😉 ) oferuje interaktywne materiały do nauki biologii
Grupy maturalne – wymiana doświadczeń z innymi zdającymi może być bardzo cenna. Dlatego od wielu lat prowadzimy grupę na Facebooku, a dla naszych kursantów (posiadaczy Pakietu MAX) stworzyliśmy serwer na Discordzie

 

Podsumowanie

 

Matura z biologii w 2025 i 2026 roku, mimo pewnych uproszczeń w stosunku do pełnej podstawy programowej, pozostaje wymagającym egzaminem. Klucz do sukcesu to zrozumienie faktycznych wymagań egzaminacyjnych, systematyczna nauka i rozwijanie umiejętności analizy danych biologicznych.

Pamiętaj, że najważniejsze jest zrozumienie procesów biologicznych i powiązań między nimi, a nie tylko zapamiętywanie faktów. Właśnie takie podejście do nauki biologii najlepiej przygotuje Cię do egzaminu maturalnego.

Czy masz pytania dotyczące zmian w wymaganiach egzaminacyjnych? Zostaw komentarz pod artykułem!

Artykuł został przygotowany w oparciu o oficjalne dokumenty CKE i MEN, w tym rozporządzenie z dnia 28.06.2024 oraz analizę arkuszy maturalnych z lat poprzednich.

 

<span style=”font-family: 'times new roman’, times, serif; font-size: 14pt;”>Pozdrawiam serdecznie,

Anna Gajos

Nazywam się Ania Gajos i od 8 lat współtworzę Powtórkę z biologii. Z wykształcenia jestem nauczycielem biologii i pomagam uczniom w przygotowaniach do matury z biologii. Z moich lekcji online skorzystały już tysiące osób które dziś studiują na uczelniach zarówno w Polsce jak i za granicą. Jeśli więc chcesz nauczyć się biologii i dobrze przygotować do matury to zapraszam do skorzystania z moich lekcji.