Jak wstrzelić się w „klucz” na maturze z biologii?

„Jak wstrzelić się w klucz na maturze?” – Bardzo często słyszę to pytanie od uczniów, ale problem jest taki, że nie ma „zaczarowanego klucza” w który trzeba strzelać, aby uzyskać punkty na maturze.

Pamiętaj jednak, że arkusz maturalny z biologii i schemat jego oceniania rządzą się pewnymi prawami, które dobrze znać zanim się przystąpi do pisania matury. Pomoże Ci to w lepszym zrozumieniu tego z jakimi zadaniami możesz się spotkać na egzaminie, jak je interpretować oraz co zrobić, aby zwiększyć swoje szanse na zdobycie maksymalnej ilości punktów na maturze z biologii.

W tym wpisie postaram Ci się przedstawić główne założenia odnoszące się do konstrukcji arkuszy maturalnych.

Spis treści:

  1. Co sprawdza arkusz maturalny z biologii
  2. Opis arkusza maturalnego
  3. Materiały i przybory pomocnicze na maturze z biologii
  4. Rodzaje zadań
  5. Zasady oceniania
  6. Ważne info
  7. Podsumowanie

 

.

Co sprawdza arkusz maturalny z biologii?

 

Zdjęcie autorstwa: Ksenia Chernaya

 

Umiejętności ucznia z zakresu:

  • Znajomości różnorodności biologicznej i umiejętności wykorzystania nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów biologicznych.
  • Umiejętności naukowego rozumowania, argumentowania i wnioskowania
  • Rozumienia praw biologicznych, umiejętności dostrzegania współzależności między faktami biologicznymi i wyjaśniania związków przyczynowo-skutkowych
  • umiejętności projektowania doświadczeń i obserwacji oraz analizowania i interpretowania wyników badań
  • umiejętności stosowania prostej analizy statystycznej (średnia arytmetyczna i ważona, dominanta, mediana, odchylenie standardowe) do opisu i interpretacji wyników badań
  • umiejętności wykorzystania i przetwarzania informacji pochodzących z różnych źródeł, ich krytycznej analizy oraz formułowania opinii

 

Wiedzę ucznia z następujących dziedzin:

  • Chemizm życia
  • Komórka
  • Energia i metabolizm
  • Podziały komórkowe
  • Zasady klasyfikacji i sposoby identyfikacji organizmów
  • Bakterie
  • Grzyby
  • Protisty
  • Różnorodność roślin
  • Różnorodność zwierząt
  • Funkcjonowanie zwierząt (w tym: anatomia i fizjologia człowieka)
  • Wirusy,
  • Ekspresja informacji genetycznej
  • Genetyka klasyczna
  • Podstawy inżynierii genetycznej
  • Ewolucja
  • Ekologia
  • Różnorodność biologiczna, jej zagrożenia i ochrona

 

Szczegółowe wymagania znajdziesz tutaj:

Matura z biologii w Formule 2023 – Wymagania egzaminacyjne

 

Matura z biologii w Formule 2015/2022 – Wymagania egzaminacyjne

 

 

Opis arkusza maturalnego

 

Egzamin maturalny z biologii trwa 180 minut. W arkuszu egzaminacyjnym znajdzie się od 20 do 25 zadań. Łączna liczba punktów, jakie można uzyskać za prawidłowe rozwiązanie wszystkich zadań, jest równa 60.

Liczbę zadań oraz liczbę punktów możliwych do uzyskania za poszczególne rodzaje zadań w całym arkuszu przedstawiono w poniższej tabeli.

 

 

Z założenia plan arkusza maturalnego z biologii przewiduje, że w ramach możliwych punktów do zdobycia zadania maturalne będą dotyczyć następujących obszarów według proporcji punktowej:

 

 

Materiały i przybory pomocnicze na egzaminie z biologii

 

Maturzysta podczas pisania egzaminu maturalnego z biologii oprócz dokumentów potwierdzających tożsamość i czarnego, niezmazywalnego długopisu może korzystać z:

  • linijki (ekierka i kątomierz nie wchodzą w grę)
  • kalkulatora prostego
  • pliku kart z wybranymi wzorami i stałymi fizykochemicznymi (dostarcza je szkoła)

Zasady przeprowadzania egzaminu standardowo wykluczają korzystanie z dodatkowych, czystych kartek ksero.

Dobra praktyka dyrektorów i komisji egzaminacyjnych dopuszcza wniesienie na salę małej butelki z wodą do pica i przyborów higienicznych tj. chusteczki higieniczne.

Jeśli podczas pisania egzaminu maturzysta potrzebuje jakichś leków (np. przeciwalergicznych), musi to zgłosić uprzednio do przewodniczącego komisji egzaminacyjnej. Dodatkowo dobrze jest, jeśli maturzysta w takiej sytuacji posiada zaświadczenie od lekarza, że są to medykamenty niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ucznia podczas pisania egzaminu.

 

Rodzaje zadań maturalnych

 

 

W arkuszu egzaminacyjnym znajdą się zarówno zadania zamknięte, jak i otwarte. Zadania zamknięte to takie, w których zdający wybiera odpowiedź spośród podanych. Wśród zadań zamkniętych znajdą się m.in.:

  • zadania wyboru wielokrotnego
  • zadania typu prawda-fałsz
  • zadania na dobieranie
  • zadania na uporządkowanie.

Zadania otwarte to takie, w których zdający samodzielnie formułuje odpowiedź. Wśród zadań otwartych znajdą się m.in.:

  • zadania z luką, wymagające uzupełnienia zdania albo zapisania odpowiedzi jednym lub kilkoma wyrazami
  • zadania krótkiej odpowiedzi, wymagające napisania krótkiego tekstu.

W każdym poleceniu do zadania występuje co najmniej jeden czasownik operacyjny, wskazujący czynność, jaką powinien wykonać zdający, aby poprawnie rozwiązać zadanie.

W przypadku zadań zamkniętych najczęściej stosowanymi czasownikami są:

  • podkreśl
  • zaznacz
  • uporządkuj
  • przyporządkuj
  • ponumeruj.

 

W zadaniach otwartych katalog czasowników jest dużo szerszy, a precyzyjne ich zrozumienie warunkuje poprawną realizację polecenia. Najczęściej stosowanymi czasownikami są:

  • podaj
  • opisz
  • wykaż
  • uzasadnij
  • wyjaśnij

 

W arkuszu egzaminacyjnym będą występowały wiązki zadań lub pojedyncze zadania. Wiązka zadań to zestaw od dwóch do sześciu zadań występujących we wspólnym kontekście tematycznym, którym jest opisane zjawisko biologiczne, doświadczenie, obserwacja, materiał źródłowy itp.

Każde z zadań wiązki będzie można rozwiązać niezależnie od rozwiązania innych zadań w danej wiązce. Wiązka zadań może się składać zarówno z zadań zamkniętych, jak i z zadań otwartych.

 

Zasady oceniania – „Klucz maturalny”

 

Zdjęcie autorstwa: Pavel Danilyuk

 

Zadania zamknięte

 

Maksymalna liczba punktów za zadanie zamknięte nie będzie przekraczać 2 punktów. W zależności od złożoności zadania, rozwiązanie będzie mogło być oceniane na 0, 1 lub 2 punkty. Schemat rozwiązania będzie stanowił ścisły wzorzec, według którego przyznawane będą punkty. Należy pamiętać, że wybranie większej liczby odpowiedzi niż przewidziana jest w poleceniu będzie skutkowała nieprzyznaniem żadnego punku.

W przypadku zadań zamkniętych, zauważane jest pójście na rękę zdającym w przypadku zadań prawda-fałsz. Do tej pory zadanie, gdzie należało poddać ocenie 3 zdania było oceniane łącznie za 1 punk. Obecnie podwyższono punktację w takim przypadku do maxymalnie 2 punktów. Podobnie sytuacja ma się w przypadku zadań na dobieranie.

 

Zadania otwarte

 

Zasady oceniania rozwiązania poszczególnego zadania otwartego konkretnie określają zakres wymaganej odpowiedzi. Zawsze podane powinny być niezbędne elementy odpowiedzi i związki między nimi, za które uczeń może otrzymać punkty.

Za poprawne rozwiązanie zadania otwartego zdający może otrzymać od 0 do 3 punktów. Tutaj należy zwróć uwagę na fakt, iż w zadaniach, za które można otrzymać maksymalnie 1 punkt, zdający otrzymuje ten punkt tylko wtedy, gdy jego odpowiedź jest w pełni poprawna. Odpowiedź tylko częściowo poprawna jest oceniana niestety na 0 punktów. Przy zadaniach, za 2 lub 3 punkty, w schemacie punktowania będzie określony minimalny postęp, który w odpowiedzi ucznia musi być osiągnięty, aby mógł on otrzymać kolejny punkt. Warto też pamiętać, że za poprawne rozwiązanie zadania przyznawane są jedynie pełne punkty

Odpowiedzi nieprecyzyjne, niejednoznaczne, niejasno sformułowane uznaje się za błędne. Dlatego tak ważne jest opanowanie umiejętności pisania konkretnych i zwięzłych odpowiedzi.

W przypadku gdy do jednego polecenia maturzysta poda kilka odpowiedzi, z których jedna będzie poprawna, a inne – błędne, nie otrzyma on punktów za żadną z nich! Dodatkowo jeżeli informacje zamieszczone w odpowiedzi (również te dodatkowe, a więc takie, które nie wynikają z treści polecenia) będą świadczyć o zasadniczych brakach w rozumieniu omawianego zagadnienia i będą tym samym zaprzeczać pozostałej części odpowiedzi stanowiącej prawidłowe rozwiązanie zadania, to też za taką odpowiedź jako całość uczeń nie otrzyma żadnego puntu.  

W zadaniach dotyczących doświadczeń (np. problemów badawczych, hipotez i wniosków) wypowiedzi maturzysty muszą się odnosić do doświadczenia przedstawionego w zadaniu i świadczyć o jego zrozumieniu, czyli konkretnie nawiązywać do obiektu badawczego i środowiska w jakim przeprowadzane było doświadczenie.

W zadaniach o charakterze rachunkowym oceniane będą przede wszystkim tok rozumowania (metoda), wykonanie obliczeń oraz podanie wyniku z odpowiednią dokładnością i jednostką.

 

Najważniejsze zostawiłam na koniec

 

Pamiętaj, że przykładowe rozwiązania zadań otwartych, które są opublikowane przez CKE w schematach oceniania nie są ścisłym wzorcem oczekiwanych sformułowań. Oczywiście z wyjątkiem nazw procesów, zależności, grup organizmów, struktur itp. Podczas oceniania pracy zdającego akceptowane są wszystkie odpowiedzi merytorycznie poprawne i spełniające warunki zadania (czytaj: konkretne warunki zamieszczone w poleceniu do zadania). Zatem nawet jeśli w takim schemacie nie ma danej propozycji odpowiedzi, nie oznacza to wcale, że nie byłaby zaliczona jako poprawna. W ocenianiu arkuszy ucznia/maturzysty bardzo ważne są kompetencje i doświadczenie sprawdzającego.

 

Pamiętaj też, że dokument z ostatecznymi wytycznymi w ocenie danego arkusza maturalnego jest tworzony przez egzaminatorów na bieżąco podczas sprawdzania prac maturzystów w danym roku. Oczywiście bazują oni na szkicowych założeniach, ale cały czas ten szkic jest weryfikowany i precyzowany pod kątem wypowiedzi zdających.

 

Podsumowanie

 

Jak widzisz nie da się pisząc maturę „wstrzelić w klucz”, bo on w tym momencie nie istnieje. To co może zrobić maturzysta to udzielać konkretnych odpowiedzi na dane pytania, dzięki temu zwiększa swoje szanse na zdobycie maksymalnej liczny punktów z puli.

Pracuj systematycznie i wytrwale, szlifuj swoje umiejętności w rozwiązywaniu zadań, a żaden arkusz maturalny, jego schemat oceniania, a tym samym mistyczny „klucz maturalny” nie będzie Ci straszny. Powodzenia 😊

 

Jeśli wciąż masz problem z rozwiązywaniem zadań to polecam Ci mój kurs Zadania „The worst of”. Omawiam w nim najtrudniejsze zadania maturalne z ostatnich lat dzięki czemu dowiesz się jak sobie z nimi radzić i jakich błędów unikać.   

 

Rozwiązania do zadań maturalnych z biologii

 

Nazywam się Ania Gajos i od 6 lat współtworzę Powtórkę z biologii. Z wykształcenia jestem nauczycielem biologii i pomagam uczniom w przygotowaniach do matury z biologii. Z moich lekcji online skorzystały już tysiące osób i dziś możesz spotkać ich na uczelniach zarówno w Polsce jak i za granicą 😉 Jeśli więc chcesz nauczyć się biologii i dobrze przygotować do matury to zapraszam do skorzystania z moich lekcji.

 

Zobacz inne artykuły z tego numeru

 


 

 

 

Brak komentarzy

Dodaj komentarz
Strona wykorzystuje pliki cookies w celu prawidłowego jej działania oraz korzystania z narzędzi analitycznych, reklamowych i społecznościowych. Szczegóły znajdują się w polityce prywatności. Możesz zarządzać ustawieniami plików cookies, klikając w przycisk "Ustawienia". Ustawienia Rozumiem i akceptuję