Matura z biologii w formule 2015 – Wymagania egzaminacyjne w 2024 dla absolwentów gimnazjum

Matura z biologii w formule 2015 w tym roku (2024) również będzie na podstawie wymagań egzamiancyjnych a nie pełnej podstawy programowej 🙂 . Poniżej dokładnie wypisałam co zostało wykreślane lub uproszczone w punktach podstawy programowej obowiązującej na maturze z biologii w 2024 r. Dodałam także swoje komentarze, aby ułatwić Ci rozeznanie się w tematyce danych punktów. Na końcu zaś znajdziesz tabelę do pobrania ze wszystkimi zmianami. Czy te modyfikacje w rzeczywistości mają szanse znacząco zmniejszyć zakres zagadnień z biologii i sprawią, że matura będzie łatwiejsza? Sprawdź to! 🙂

UWAGA: Punkty, które są zawarte w podstawie programowej dla III etapu edukacyjnego (Gimnazjum), a są bliskoznaczne/identyczne z tymi co zostały wykreślone z podstawy programowej w IV etapie edukacyjnym (Liceum poziom rozszerzonym) NIE OBOWIĄZUJĄ. Jest to oficjalne stanowisko CKE i OKE, które po konsultacjach społecznych przekazywane jest nauczycielom biologii podczas szkoleń. Na innych przedmiotach stanowisko to może być odmienne (np. na chemii)

P.S: Jeśli po zapoznaniu się z tym artykułem czujesz, że będziesz mieć problem z opanowaniem materiału do matury to zachęcam Cię do zapisu na mój całoroczny kurs maturalny. W ramach tego kursu przerobimy cały materiał wymagany na maturze i nauczę Cię rozwiązywać zadania maturalne. Dodatkowo otrzymasz mnóstwo pomocnych materiałów: nagrania, prezentacje, notatki, zadania, mapy myśli i wiele więcej. Sprawdź. 

 

 

 

 

Spis treści:
1. Enzymy
2. Ogólne zasady metabolizmu
3. Zasady klasyfikacji i sposoby identyfikacji organizmów
4. Wirusy
5. Bakterie
6. Protisty i rośliny pierwotnie wodne
7. Rośliny lądowe
8. Rośliny – budowa i funkcje tkanek i organów 
9. Rośliny – rozmnażanie się
10. Rośliny – reakcja na bodźce
11. Grzyby
12. Zwierzęta bezkręgowe
13. Zwierzęta kręgowe
14. Porównanie struktur zwierząt odpowiedzialnych za realizację różnych czynności życiowych
15. Hierarchiczna budowa organizmu człowieka (tkanki, narządy, układy narządów)
16. Homeostaza organizmu człowieka
17. Układ ruchu
18. Układ pokarmowy i przebieg procesów trawiennych
19. Układ odpornościowy
20. Układ wydalniczy
21. Układ nerwowy
22. Narządy zmysłów
23. Układ dokrewny
24. Informacja genetyczna i jej ekspresja
25. Regulacja działania genów
26. Genetyka mendlowska
27. Zmienność genetyczna
28. Choroby genetyczne
29. Biotechnologia molekularna, inżynieria genetyczna i medycyna molekularna
30. Populacja
31. Zależności międzygatunkowe
32. Struktura i funkcjonowanie ekosystemu
33. Różnorodność biologiczna Ziemi
34. Dobór naturalny
35. Powstawanie gatunków
36. Pochodzenie i rozwój życia na Ziemi
37. Antropogeneza.

Tabela do pobrania

 

III. Metabolizm.

1. Enzymy. Uczeń:

4) podaje przykłady różnych sposobów regulacji aktywności enzymów w komórce (inhibicja kompetycyjna i niekompetycyjna, fosforylacja/defosforylacja, aktwacja proenzymów)

5) wskazuje możliwość pełnienia funkcji enzymatycznych przez cząsteczki RNA.

Komentarz: Zagadnienia te w arkuszach pojawiały się już dość często, jednakże sprawiały bardzo duże problemy maturzystom, co świadczyło o niezrozumieniu tych treści.

 

2. Ogólne zasady metabolizmu. Uczeń:

5) wskazuje substraty i produkty głównych szlaków i cykli metabolicznych (fotosynteza, etapy oddychania tlenowego, oddychanie beztlenowe, glikoliza, glukoneogeneza, rozkład kwasów tłuszczowych, synteza kwasów tłuszczowych, cykl mocznikowy).

Komentarz: Wykreślone treści w arkuszach pojawiały się sporadycznie, jednakże nie oznacza to że należy je pominąć, gdyż częściowo można je połączyć z treściami z rozdziału I o budowie i właściwościach lipidów i węglowodanów.

 

IV. Przegląd różnorodności organizmów.

1. Zasady klasyfikacji i sposoby identyfikacji organizmów. Uczeń:

5) oznacza organizmy za pomocą klucza;

6) opracowuje prosty dychotomiczny klucz do oznaczania określonej grupy organizmów lub obiektów.

Komentarz: Punkty te zostały wykreślone, gdyż uczniowie nie mogą praktycznie przećwiczyć umiejętności posługiwania się kluczami ani ich tworzenia, gdyż w obecnej sytuacji nie możliwe jest przeprowadzanie wycieczek szkolnych i obserwacji w naturalnym środowisku.  .

 

2. Wirusy. Uczeń:

4) wymienia najważniejsze choroby wirusowe człowieka (WZW typu A, B i C, AIDS, zakażenie HPV, grypa, odra, świnka, różyczka, ospa wietrzna, polio, wścieklizna) i określa drogi zakażenia wirusami oraz przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób wirusowych.

Komentarz: Ograniczony został zasób chorób do opanowania przez uczniów, aby ograniczyć ilość suchych treści do zapamiętania. .

 

3. Bakterie. Uczeń:

2) przedstawia charakterystyczne cechy sinic jak prowadzących fotosyntezę oksygeniczną (tlenową) oraz zdolnych do asymilacji azotu atmosferycznego;

Komentarz: Punkt ten częściowo jest zawarty w rozdziale o ekologii w punkcie 5. 5) uczeń   „opisuje obieg azotu w przyrodzie, określa rolę różnych grup bakterii w obiegu tego pierwiastka”.

5) wymienia najważniejsze choroby bakteryjne człowieka (gruźlica, czerwonka bakteryjna, dur brzuszny, cholera, wąglik, borelioza, tężec), przedstawia drogi zakażenia bakteriami oraz przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób bakteryjnych.

Komentarz: Ograniczony został zasób chorób do opanowania przez uczniów, aby ograniczyć ilość suchych treści do zapamiętania.”.

 

4. Protisty i rośliny pierwotnie wodne. Uczeń:

3) rozróżnia najważniejsze grupy glonów (brunatnice, okrzemki, bruzdnice, krasnorosty, zielenice) na podstawie cech charakterystycznych i przedstawia rolę glonów w ekosystemach wodnych jako producentów materii organicznej;

Komentarz: Punkt ten częściowo jest zawarty w rozdziale 3 w podstawie programowej dla  gimnazjum w punkcie 8) uczeń   „obserwuje okazy i porównuje cechy morfologiczne glonów [..] wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do wymienionych wyżej grup oraz identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela jednej z nich na podstawie obecności tych cech;”.

4) wymienia najważniejsze protisty wywołujące choroby człowieka (malaria, rzęsistkowica, lamblioza, toksoplazmoza, czerwonka pełzakowa), przedstawia drogi zarażenia oraz przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez protisty.

Komentarz: Ograniczony został zasób chorób do opanowania przez uczniów, aby ograniczyć ilość suchych treści do zapamiętania.”.

 

5. Rośliny lądowe. Uczeń:

2) wskazuje cechy charakterystyczne mchów mszaków, widłaków, skrzypów, paproci oraz roślin nago- i okrytonasiennych, opisuje zróżnicowanie budowy ich ciała, wskazując po szczególne organy i określając ich funkcje;

Komentarz: Punkt ten został uproszony aby maturzyści przy powtórkach materiału skupili się na opanowaniu cech mchów i paproci a nie pozostałych przedstawicieli roślin zarodnikowych w tym też należy pamiętać o powtórzeniu najistotniejszych różnić w przemianach pokoleń u tych grup roślin. 

4) rozpoznaje przedstawicieli rodzimych gatunków iglastych;

6) podaje przykłady znaczenia roślin w życiu człowieka (np. rośliny jadalne, trujące, przemysłowe, lecznicze)..

 

6. Rośliny – budowa i funkcje tkanek i organów. Uczeń:

5) wyróżnia formy ekologiczne roślin w zależności od dostępności wody i światła w środowisku.

 

8. Rośliny – rozmnażanie się. Uczeń:

5) opisuje sposoby rozmnażania wegetatywnego.

Komentarz: Punkt ten częściowo jest zawarty w rozdziale IV w punkcie 6.2) „analizuje budowę morfologiczną rośliny okrytonasiennej, rozróżniając poszczególne organy i określając ich funkcje” lub w punkcie 6.4) „opisuje modyfikacje organów roślin (korzeni, liści, łodygi) jako adaptacje do bytowania w określonych warunkach środowiska”

 

9. Rośliny – reakcja na bodźce. Uczeń:

2) przedstawia rolę auksyn i etylenu hormonów roślinnych w funkcjonowaniu rośliny, w tym w reakcjach tropicznych

Komentarz: Punkt ten uproszczono tak aby maturzyści podczas powtarzania materiału skulili się na wpływie dwóch konkretnych fitohormonów, które odgrywają największą rolę w wzroście i rozwoju roślin.

3) wyjaśnia zjawisko fotoperiodyzmu.

 

10. Grzyby. Uczeń:

3) wymienia cechy pozwalające na odróżnienie sprzężniowców, workowców i podstawczaków;

5) przedstawia budowę i tryb życia grzybów porostowych; określa ich znaczenie jako organizmów wskaźnikowych;

7) przedstawia znaczenie grzybów w gospodarce, podając przykłady wykorzystywania grzybów, jak i straty przez nie wywoływane;

8) przedstawia podstawowe zasady profilaktyki chorób człowieka wywoływanych przez grzyby

Komentarz: Należy pamiętać, iż mimo wykreślenia odwołań do cykli życiowych przedstawicieli grzybów, podstawowe informacje na temat funkcjonowania tych organizmów dalej obowiązują, więc nie należy pomijać całkowicie tego zagadnienia podczas powtórek. Szczególnie polecam przypomnieć sobie sposoby odżywiania grzybów i ich związki z innymi organizmami, ponieważ takie informacje można włączyć w treści zadań związane z cyklami troficznymi czy ekologią..

 

11. Zwierzęta bezkręgowe. Uczeń:

1) przedstawia budowę i tryb życia gąbek;

2) wymienia cechy pozwalające na rozróżnienie parzydełkowców, płazińców, nicieni, pierścienic, stawonogów, mięczaków i szkarłupni;

Komentarz: Wykreślone zostały treści, o które nigdy nie było pytań na maturze w “nowej formule”, i są stosunkowo łatwe do opanowania

5) na podstawie schematów opisuje przykładowe cykle rozwojowe: tasiemca – tasiemiec nieuzbrojony, nicieni pasożytniczych – glista ludzka, włosień; wymienia żywicieli pośrednich i ostatecznych oraz wskazuje sposoby ich zarażenia wyżej wymienionymi pasożytami

6) wymienia najczęściej występujące płazińce i nicienie pasożytnicze, których żywicielem może być człowiek, podaje sposoby zapobiegania szerzeniu się ich inwazji

Komentarz: Ten punkt był zbędny, gdyż wiadomości na ten temat zawierają się w punkcie 5), który lekko został uproszczony -wyeliminowano umiejętność opisywania schematu włośnia, gdyż jest on bardzo skomplikowany.

7) rozróżnia wieloszczety, skąposzczety i pijawki; przedstawia znaczenie pierścienic w przyrodzie i dla człowieka;

9) rozróżnia skorupiaki, pajęczaki, wije i owady oraz porównuje środowiska życia, budowę i czynności życiowe tych grup;

11) przedstawia znaczenie stawonogów w przyrodzie i życiu człowieka;

13) przedstawia znaczenie mięczaków w przyrodzie i dla człowieka;

14) wymienia charakterystyczne cechy strunowców na przykładzie lancetnika.

 

12. Zwierzęta kręgowe. Uczeń:

2) opisuje przebieg czynności życiowych, w tym rozmnażanie się i rozwój grup wymienionych w pkt 1 (tj. ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków)

Komentarz: Punkt ten został wykreślony, gdyż jest bardzo ogólny w swoim brzmieniu. Konkretne zagadnienia donośnie budowy i funkcjonowania kręgowców pozostają do opanowania w punkcie 13 “Porównanie struktur zwierząt odpowiedzialnych za realizację różnych czynności życiowych” 

3) dokonuje przeglądu grup wymienionych pkt 1 (tj. ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków), z uwzględnieniem gatunków pospolitych i podlegających ochronie w Polsce

5) przedstawia znaczenie kręgowców w przyrodzie i życiu człowieka..

 

13. Porównanie struktur zwierząt odpowiedzialnych za realizację różnych czynności życiowych. Uczeń:

1) przedstawia zależność między trybem życia zwierzęcia (wolno żyjący lub osiadły) a budową ciała, w tym symetrią;

6) wykazuje związek między rozwojem układu nerwowego a złożonością budowy zwierzęcia; przedstawia etapy ewolucji ośrodkowego układu nerwowego u kręgowców;

7) podaje przykłady regulacji hormonalnej u zwierząt na przykładzie przeobrażenia u owadów;

12) wykazuje znaczenie barwników oddechowych i podaje ich przykłady u różnych zwierząt punkt ten został zmieniony na –  wykazuje znaczenie barwników oddechowych na przykładzie hemoglobiny

15) podaje przykłady różnych typów narządów wydalniczych zwierząt;

16) wymienia typy rozmnażania bezpłciowego i podaje grupy zwierząt, u których może ono zachodzić;

19) rozróżnia rozwój prosty (bezpośredni) od złożonego (pośredniego), podając odpowiednie przykłady;

Komentarz ogólny: Wykreślone punkty szczegółowe dalej są zawarte w bardziej ogólnych punktach podstawy programowej dla rozszerzenia np. rozdział IV punkt 12. 1) „wymienia cechy charakterystyczne ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków w po wiązaniu ze środowiskiem i trybem życia”..

 

V. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.

1. Hierarchiczna budowa organizmu człowieka (tkanki, narządy, układy narządów). Uczeń:

3) przedstawia powiązania strukturalne i funkcjonalne między narządami w obrębie poszczególnych układów oraz między układami.

Komentarz: Punkt ten został wykreślony, gdyż jest bardzo ogólny w swoim brzmieniu. Konkretne zagadnienia donośnie budowy i funkcjonowania układów człowieka i poszczególnych narządów znajdują się pozostałych szczegółowych podpunktach rozdziału V. .

 

2. Homeostaza organizmu człowieka. Uczeń:

2) określa czynniki wpływające na zaburzenie homeostazy organizmu (stres, szkodliwe substancje, w tym narkotyki, nadużywanie leków i niektórych używek, biologiczne czynniki chorobotwórcze);

3) wymienia przyczyny schorzeń poszczególnych układów (pokarmowy, oddechowy, krwionośny, nerwowy, narządy zmysłów) i przedstawia zasady profilaktyki w tym zakresie.

Komentarz: Ogólne punkty zostały wykreślone, ale należy pamiętać że obowiązuje znajomość konkretnych schorzeń pozostawionych w szczegółowych podpunktach w pozostałych podrozdziałach”

 

3. Układ ruchu. Uczeń:

5) wymienia główne grupy mięśni człowieka oraz określa czynniki wpływające na prawidłowy rozwój muskulatury ciała;

8) analizuje związek pomiędzy systematyczną aktywnością fizyczną a gęstością masy kostnej i prawidłowym stanem układu ruchu..

 

4. Układ pokarmowy i przebieg procesów trawiennych. Uczeń:

4) analizuje potrzeby energetyczne organizmu oraz porównuje (porządkuje) wybrane formy aktywności fizycznej pod względem zapotrzebowania na energię;

Komentarz: punkt zbędny, ale stosunkowo łatwy do opanowania, do tej pory nie pojawiło się ani jedno zadanie w arkuszu CKE w „nowej formule” wykorzystujące to zagadnienie

5) analizuje związek pomiędzy dietą i trybem życia a stanem zdrowia (otyłość i jej następstwa zdrowotne, cukrzyca, anoreksja, bulimia).

 

1. 6. Układ krwionośny. Uczeń:

6) analizuje związek pomiędzy dietą i trybem życia a stanem i funkcjonowaniem układu krwionośnego (miażdżyca, zawał serca, żylaki).

 

1. Układ odpornościowy. Uczeń:

6) wyjaśnia, co to są choroby autoimmunizacyjne, podaje przykłady takich chorób.

Komentarz: Pozorne ułatwienie, jak uczeń potrafi wyjaśnić czym są choroby autoimmunizacyjne to zna przynajmniej jedną taką chorobę.

 

8. Układ wydalniczy. Uczeń:

3) wykazuje związek między budową nerki a pełnioną funkcją;

Komentarz: Punkt ten zawiera się w ogólnym punkcie 2) „przedstawia budowę i funkcję poszczególnych narządów układu wydalniczego (nerki, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa)”

5) wyjaśnia, na czym polega niewydolność nerek i na czym polega dializa.

 

9. Układ nerwowy. Uczeń:

6) wykazuje kontrolno-integracyjną rolę mózgu, z uwzględnieniem funkcji jego części: kory, poszczególnych płatów, hipokampu;

7) przedstawia lokalizację i rolę ośrodków korowych;

8) przedstawia biologiczne znaczenie snu.

Komentarz: Punkt na temat biologicznej roli snu został wykreślony ale obowiązuje punkt 9) w rozdziale 7 w podstawie programowej dla gimnazjum uczeń „analizuje związek pomiędzy prawidłowym wysypianiem się a funkcjonowaniem organizmu, w szczególności wpływ na procesy uczenia się i zapamiętywania oraz odporność organizmu”.

 

10. Narządy zmysłów. Uczeń:

3) przedstawia budowę i określa rolę błędnika, zmysłu smaku i węchu;

4) przedstawia podstawowe zasady higieny narządu wzroku i słuchu.

Komentarz: Punkty te zostały wykreślone, gdyż zmysły te odgrywają drugorzędne znaczenie w funkcjonowaniu organizmu człowieka (przytoczone słowa szkoleniowca z ORE) ”.

 

12. Układ dokrewny. Uczeń;

8) podaje przykłady hormonów tkankowych (gastryna, erytropoetyna) i ich roli w organizmie.

 

VI. Genetyka i biotechnologia.

1. Informacja genetyczna i jej ekspresja. Uczeń:

4) przedstawia potranslacyjne modyfikacje białek (fosforylacja, glikozylacja);

5) porównuje strukturę genomu prokariotycznego i eukariotycznego.

Komentarz: Punkt ten zawiera się w ogólnym punkcie 2) w rozdziału II uczeń „[…] przedstawia podobieństwa i różnice między komórką prokariotyczną a eukariotyczną […]”.

 

4. Regulacja działania genów. Uczeń:

1) przedstawia teorię operonu;

2) wyjaśnia, na czym polega kontrola negatywna i pozytywna w operonie;

3) przedstawia sposoby regulacji działania genów u organizmów eukariotycznych.

Komentarz: Punkt ten został w całości wykreślony, treści w nim zawarte należą do trudniejszych w rozumieniu i dość problematycznych, oraz w arkuszu z 2020 roku znalazło się obszerne zadanie odnośnie tej tematyki..

 

5. Genetyka mendlowska. Uczeń:

6) podaje przykłady cech (nieciągłych) dziedziczących się zgodnie z prawami Mendla.

 

6. Zmienność genetyczna. Uczeń:

2) przedstawia związek między rodzajem zmienności cechy (zmienność nieciągła lub ciągła) a sposobem determinacji genetycznej (jedno locus lub wiele genów);

3) przedstawia zjawisko plejotropii;

 

7. Choroby genetyczne. Uczeń:

1) podaje przykłady chorób genetycznych człowieka wywołanych przez mutacje genowe (mukowiscydoza, fenyloketonuria, hemofilia, ślepota na barwy, choroba Huntingtona);

2) podaje przykłady chorób genetycznych wywoływanych przez mutacje chromosomowe i określa te mutacje (zespoły Downa, Turnera i Klinefeltera).

Wspólny komentarz odnośnie zagadnień z genetyki: Znajomość praw Mendla jak i stosowanie ich w zapisie szachownicy Punnetta dalej obowiązują, tak samo jak pozostałych praw dziedziczenia cech uwzględnionych w podstawie programowej.

 

8. Biotechnologia molekularna, inżynieria genetyczna i medycyna molekularna. Uczeń:

5) przedstawia procedury i cele doświadczalnego klonowania organizmów, w tym ssaków;

6) przedstawia sposoby i cele otrzymywania komórek macierzystych;

8) dyskutuje problemy etyczne związane z rozwojem inżynierii genetycznej i biotechnologii, w tym przedstawia kontrowersje towarzyszące badaniom nad klonowaniem terapeutycznym człowieka i formułuje własną opinię na ten temat

9) przedstawia perspektywy zastosowania terapii genowej;

10) przedstawia projekt poznania genomu ludzkiego i jego konsekwencje dla medycyny, zdrowia, ubezpieczeń zdrowotnych.

Komentarz: powyższe punkty w całości lub częściowo zawarte są w ogólnych punktach w podstawie na poziomie podstawowym – rozdział „Biotechnologia i inżynieria genetyczna” punkt 5), 7) i 8).

 

VII. Ekologia.

2. Populacja. Uczeń:

1) wyróżnia populację lokalną gatunku, określając jej przykładowe granice oraz wskazując związki między jej członkami;

2) przewiduje zmiany liczebności populacji, dysponując danymi o jej aktualnej liczebności, rozrodczości, śmiertelności oraz migracjach osobników;

 

3. Zależności międzygatunkowe. Uczeń:

4) wymienia czynniki sprzyjające rozprzestrzenianiu się pasożytów (patogenów);

Komentarz: punkt zbędny i nic nie wnoszący, treści te są wielokrotnie realizowane przy omawianiu innych zagadnień.

5) wyjaśnia zmiany liczebności populacji zjadanego i zjadającego na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego;

6) przedstawia skutki presji populacji zjadającego (drapieżnika, roślinożercy lub pasożyta) na populację zjadanego, jakim jest zmniejszenie konkurencji wśród zjadanych; przedstawia znaczenie tego zjawiska dla zachowania różnorodności gatunkowej;

Komentarz: Punkty te zostały wykreślone, aby zoptymalizować podejście matematyczne do pewnych zagadnień biologicznych;

 

4. Struktura i funkcjonowanie ekosystemu. Uczeń:

2) na przykładzie lasu wykazuje, że zróżnicowana struktura przestrzenna ekosystemu za leży zarówno od czynników fizykochemicznych (zmienność środowiska w skali lokalnej), jak i biotycznych (tworzących go gatunków – np. warstwy lasu);

4) przewiduje na podstawie danych o strukturze pokarmowej dwóch ekosystemów (oraz wiedzy o dynamice populacji zjadających i zjadanych), który z nich może być bardziej podatny na gradacje (masowe pojawy) roślinożerców.

Komentarz: wykreślone zagadnienia, są dość łatwe do opanowania, jednakże ani razu nie pojawiło się zadanie maturalne w „nowej formule” z ich wykorzystaniem.

 

VIII. Różnorodność biologiczna Ziemi. Uczeń:

1) wymienia główne czynniki geograficzne kształtujące różnorodność gatunkową i ekosystemową Ziemi (klimat, ukształtowanie powierzchni), podaje przykłady miejsc charakteryzujących się szczególnym bogactwem gatunkowym;

2) przedstawia wpływ zlodowaceń na rozmieszczenie gatunków (rola ostoi w przetrwaniu gatunków w trakcie zlodowaceń, gatunki reliktowe jako świadectwo przemian świata żywego); podaje przykłady reliktów;

5) uzasadnia konieczność zachowania starych odmian roślin uprawnych i ras zwierząt ho do wlanych jako części różnorodności biologicznej;

Komentarz: Wymagania te są częściowo zawarte ogólnych punktach 1), 2) i 3) w rozdziale 2 „Różnorodność biologiczna i jej zagrożenia” zakresu podstawowego.

 

IX. Ewolucja.

1. Źródła wiedzy o mechanizmach i przebiegu ewolucji. Uczeń:

3) przedstawia znaczenie skamieniałości jako bezpośredniego źródła wiedzy o przebiegu ewolucji organizmów oraz sposób ich powstawania i wyjaśnia przyczyny niekompletności zapisu kopalnego;

 

1. Dobór naturalny. Uczeń:

3) przedstawia adaptacje wybranych (poznanych wcześniej gatunków) do życia w określonych warunkach środowiska.

Komentarz: Wymaganie to jest zawarte w innych ogólnych punktach o przystosowaniu się roślin i zwierząt do danych warunków środowiskowych.

 

4. Powstawanie gatunków. Uczeń:

2) przedstawia mechanizm powstawania gatunków wskutek izolacji geograficznej i rolę czynników zewnętrznych (zlodowacenia, zmiany klimatyczne, wędrówki kontynentów) w powstawaniu i zanikaniu barier

Komentarz: Aby mówić o mechanizmach powstawania gatunku wskutek izolacji geograficznej, trzeba rozumieć w jaki sposób powstają bariery geograficzne, więc znacz czynniki zewnętrze, które je ukształtowały.

 

5. Pochodzenie i rozwój życia na Ziemi. Uczeń:

1) przedstawia, w jaki sposób mogły powstać pierwsze organizmy na Ziemi, odwołując się do hipotez wyjaśniających najważniejsze etapy tego procesu: syntezę związków organicznych z nieorganicznymi, powstanie materiału genetycznego („świat RNA”), powstanie komórki („koacerwaty”, „micelle lipidowe”);

2) przedstawia rolę czynników zewnętrznych w przebiegu ewolucji (zmiany klimatyczne, katastrofy kosmiczne, dryf kontynentów);

4) porządkuje chronologicznie najważniejsze zdarzenia z historii życia na Ziemi, podaje erę, w której zaszły (eon w wypadku prekambru).

Komentarz: Wykreślone zagadnienia z powyższych punktów nie były w żaden sposób reprezentowane w arkuszach maturalnych w „nowej formule”

 

6. Antropogeneza. Uczeń:

3) wymienia najważniejsze kopalne formy człowiekowate (australopiteki, człowiek zręczny, człowiek wyprostowany, neandertalczyk), porządkuje je chronologicznie i określa ich najważniejsze cechy (pojemność mózgoczaszki, najważniejsze cechy kość ca, używanie narzędzi, ślady kultury).

Komentarz: Wymagania te niejako znajdują się w bardziej ogólnym punkcie 2) przedstawia zmiany, jakie zaszły w trakcie ewolucji człowieka;

 

Podsumowując, zaproponowane zmiany nie wpływają znacząco na zasób wiedzy z biologii przeciętnego maturzysty. W większości zaproponowano usunięcie wyznaczników, które powielają treści z wcześniejszych etapów kształcenia. Zespoły ekspertów proponują też wykreślenie niektórych szczegółowych punktów, które treściowo zawarte są w innych ogólnych podpunktach. Analizując te dane widzimy, że niewiele jest punktów, które w rzeczywisty sposób uszczuplają zasób treści tegorocznym maturzystom.

P.S: Poniżej zamieszczam tabelę, gdzie przedstawione zmiany zestawiłam z obowiązującymi wymaganiami egzaminacyjnymi z biologii na rok 2022. Mam nadzieję, że dzięki temu opracowaniu będziesz wiedzieć na czym musisz się skupić podczas swoich powtórek, a co możesz sobie odpuścić 🙂 
Cały dokument możesz pobrać też tutaj:

Pobierz PDFa z tabelą

Zmiany w egzaminie maturalnym z biologii w 2022 roku 

 

 

 

Pozdrawiam serdecznie,

Ania Gajos