Budowa i praca serca

W tym wpisie przedstawię Ci najważniejsze wiadomości na temat budowy i pracy serca człowieka.

Budowa serca

Serce człowieka, podobnie jak wszystkich ssaków składa się z 2 przedsionków i 2 komór. Między przedsionkami a komorami są zastawki – przedsionkowo-komorowe. Zastawki znajdują się też na granicy komór i wychodzących z nich tętnic (półksiężycowate).

Serce znajduje się w worku osierdziowym. Jest bogato unaczynione poprzez własny system naczyń wieńcowych, gdyż wymaga ciągłego i obfitego dostarczania substancji odżywczych i tlenu.

Pracę serca cechuje automatyzm związany z istnieniem w sercu tzw. rozruszników – węzłów zbudowanych z przekształconych komórek mięśniowych. Praca serca podlega kontroli układu nerwowego i hormonalnego.

Cykl pracy serca

Cykl pracy serca obejmuje czynności wykonywane przez serce w czasie jego uderzenia. Na jeden pełny cykl składają się:

• skurcze obu przedsionków (0,11 s.)
• skurcze obu komór (0,03 s.)
• oraz faza spoczynkowa tak zwana pauza (0,04 s.)

1. Skurcze obu przedsionków

• Do rozkurczonych komór serca napływa krew z przedsionków.
• aż 70% tej krwi biernie wpływa do komór.
• skurcz przedsionków następuje dopiero po napełnieniu się komór do 2/3 objętości i trwa około 0,11s.
• podczas skurczu przedsionków komory w całości wypełniają się krwią.
• następnie zastawki półksiężycowate się zamykają.

2. Skurcz komór

• W ciągu około 0,3 s przedsionki się rozkurczają, a komory kurczą co powoduje wzrost ciśnienia krwi w komorach i zamknięcie zastawek przedsionkowo-komorowych. Ich ruch jest słyszany jako pierwsze ton serca.
• Gdy wartość ciśnienia krwi w komorach przekroczy wartość ciśnienia krwi w tętnicach – otwierają się zastawki półksiężycowate i krew zostaje wtłoczona do aorty i tętnicy płucnej (pnia płucnego).
• Komary szybko wiotczeją i zmniejsza się w nich ciśnienie krwi.
• Gdy ciśnienie spadnie poniżej wartości krwi w tętnicach, zastawki półksiężycowate zamykają się, co jest słyszane jako drugi ton serca.
• Zamknięcie się zastawek półksiężycowatych zapobiega cofaniu się krwi do komór.

3. Rozkurcz serca – pauza

• Po zamknięciu zastawek półksiężycowatych następuje krótki okres rozkurczu zarówno komór jak i przedsionków.
• Ten etap trwa około 0,4 s.
• Potem rozpoczyna się następny cykl pracy serca

Każdy cykl serca bijącego 75 razy na minutę trwa około 0,8 s. Naprzemienne skurcze i rozkurcze przedsionków i komór wywołują w nich zmiany ciśnienia krwi, a to jest przyczyną przepływu krwi przez serce. Zmiany ciśnienia krwi są również przyczyną otwierania się i zamykania zastawek. Powstający przy tym dźwięk słyszymy jako bicie serca – tony serca.

Jeśli potrzebujesz nieco mocniej zgłębić temat to zapraszam do skorzystania z moich lekcji nagranych. Omawiam na nich zarówno ten temat jak i każdy inny wymagany na maturze z biologii. Dodatkowo pokazuję jak prawidłowo rozwiązywać zadania maturalne. 

Nazywam się Ania Gajos i od 6 lat współtworzę Powtórkę z biologii. Z wykształcenia jestem nauczycielem biologii i pomagam uczniom w przygotowaniach do matury z biologii. Z moich lekcji online skorzystały już tysiące osób i dziś możesz spotkać ich na uczelniach zarówno w Polsce jak i za granicą 😉 Jeśli więc chcesz nauczyć się biologii i dobrze przygotować do matury to zapraszam do skorzystania z moich lekcji.

Zobacz inne artykuły z tego numeru